Dit opiniestuk werd geschreven door de Club van Circulaire Ondernemers, waarvan Chainable lid is. Deze week (6 t/m 11 februari) stellen de leden van deze club hun producten ten toon tijdens de Circular Expo in CIRCL. Lees hier meer over deze pop-up tentoonstelling
Deze week staat in het teken van de landelijke Week van de Circulaire Economie. Tijdens de achtste editie wordt opnieuw gepraat en kennis gedeeld over de kansen en uitdagingen van een circulaire economie. Dat is belangrijk, maar om de klimaatdoelen voor 2030 en 2050 te behalen moeten concrete doelen voor de korte termijn in kaart gebracht worden. Recente cijfers tonen aan dat de wereldwijde economie momenteel slechts voor 7,2 procent circulair is (bron: Circularity Gap Report, 2023). Over de afgelopen 5 jaar gezien betekent dit een daling van ongeveer 2 procent. Kortom, we zijn allesbehalve goed op weg naar een circulaire economie en er is een radicale systeemverandering nodig. De tijd van actie is aangebroken.
In het Rijksbrede programma ‘Nederland Circulair in 2050’ van 2016 schetste ons kabinet hoe de economie wil veranderen naar een circulaire economie in 2050. De zogenoemde routekaart die de Rijksoverheid hanteert voor de transitie laat een gapend gat zien tussen zowel 2021 en 2030 als tussen 2030 en 2050. Het laaghangend fruit lijkt geplukt, maar wat nu? Het moet vele malen ambitieuzer, transparanter en meer stimulerend voor circulaire ondernemers. Alleen dan komt een circulaire economie binnen handbereik waarin het gaat om duurzame productie en consumptie, gebruik van hernieuwbare energie en nieuwe circulaire businessmodellen die direct hergebruik van producten en duurzaam gedrag bevorderen. Er wordt gelukkig al veel en op grote schaal gepionierd met circulaire businessmodellen, met alle uitdagingen van dien. Maar om de circulaire doelstellingen aan te scherpen en een gelijk speelveld te creëren, hebben we – in alle lagen van de Nederlandse samenleving – meer transitiedoeners nodig die de krachten bundelen.
Financiële prikkels
De tijd dringt en is het in ieders belang dat de overheid in actie komt. Onze oproep? Maak van circulair ondernemen de status quo, creëer opschaalmogelijkheden voor bestaande ondernemers, pas wetgeving hier versneld op aan en kies disruptief voor een blijvende systeemverandering met positieve financiële prikkels. Het geld dat vrijgemaakt wordt voor duurzaamheid komt beter van pas wanneer het ook stimuleert tot circulair ondernemen. Een tax-shift waarbij belasting op arbeid binnen de circulaire sector moet worden verlaagd en belasting op vervuiling en grondstoffen moet worden verhoogd, is hiervoor noodzakelijk. Begin met het introduceren van een circulair criterium waar een verlaagd btw-tarief op toegepast kan worden. Het creëren van deze prikkels voor circulaire businessmodellen dient een groter doel: het ontstaan van een eerlijk speelveld voor circulaire ondernemers, die momenteel meer inspanningen moeten verrichten om te innoveren. Het is ongekend dat Nederland nog steeds de fossiele industrie direct en indirect met miljarden subsidieert, en er maar beperkte regelingen zijn voor circulaire ondernemers.
Maak van circulair ondernemen de status quo, creëer opschaalmogelijkheden voor bestaande ondernemers, pas wetgeving hier versneld op aan en kies disruptief voor een blijvende systeemverandering met positieve financiële prikkels.
Gedragsverandering
Naast de positieve financiële prikkel is een massale gedragsverandering nodig waarbij het begrip circulariteit tot leven gebracht dient te worden. We weten allemaal wat recycling is, maar uit onderzoek blijkt dat 1 op de 3 consumenten niet bekend is met de circulaire economie (bron: Capterra, 2022). Kennis is van cruciaal belang om consumenten te helpen bij het maken van duurzame en circulaire keuzes. Bedrijven en overheid moeten transparant zijn en informatie verschaffen over de milieu-impact van producten en diensten om zo consumenten goed te informeren. Dit kan via labels en productverpakkingen, zoals de Europese Commissie recent opperde in hun strategie voor een duurzame textielindustrie, maar ook via campagnes en media. Het begrijpen en promoten van circulair gedrag is inherent aan het versterken van de circulaire economie.
Als 1 op de 3 consumenten al niet bekend is met de circulaire economie, dan werkt dat door in het bedrijfsleven en het publieke domein. Toekomstbestendige bedrijven en overheden ontstaan wanneer we massaal inzien dat vasthouden aan een lineaire vorm van produceren en consumeren niet houdbaar is. Geef grondstoffen en producten meer waarde, bouw daar een businessmodel omheen en ken in aanbestedingen meer gewicht aan maatschappelijke gunningscriteria. De overheid en bedrijven hebben met hun enorme inkoopkracht een belangrijke rol te vervullen. Nu komen in aanbestedingen circulaire bedrijven er nauwelijks doorheen, omdat circulaire modellen onbekend terrein zijn. Er wordt nog te vaak gekozen voor de bekende weg. Op deze manier gaan we de circulaire doelen van 2030 en de klimaatdoelen van 2050 niet halen. Om onze economie toekomstbestendig in te richten, moet we van circulariteit nu de status quo maken.
Afzender Club van Circulaire Ondernemers: Swapfiets, Fairphone, Repeat Audio, Reflower, CIRCLE CLOSET, BIYU, Pieter Pot, Chainable, Tiny Library, NORNORM, Moyee Coffee, Speeltegoed, Homie, MUD Jeans, Roetz Bikes, Aectual, Still en Firmhouse
En 9 partners die nauw verbonden zijn met circulair ecosysteem waaronder Copper8, Impact Hub, Circular Finance Lab en Circle Economy
Academici:
Nancy Bocken, Professor in Sustainable Business, Maastricht University
Ernst Worrell, Energy, Professor in Resources & Technological Change, Utrecht University
